Początki jeździeckiej pasji Początki jeździeckiej pasji
Redakcja: Pani Henryko, na początek zapytam – od ilu lat jest Pani związana z końmi?
Henryka Skowronek: Oj, to będzie już ponad czterdzieści lat! Zaczęło się niewinnie – od jazd rekreacyjnych w szkole podstawowej, opieki nad okolicznymi końmi, niejednokrotnie ciężko pracującymi w rolnictwie i nie mającymi nic do czynienia z jazdą na padoku. Później przyszły zawody, najpierw te amatorskie, potem w skokach przez przeszkody i we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego (WKKW), i praca instruktorska. Brałam również udział rajdach końskich.
Końmi otaczam się na co dzień, funkcjonuję w tym środowisku i nieustannie się rozwijam. I choć to wymagające zwierzęta, dają tyle radości, że trudno sobie wyobrazić życie bez nich.
Różnice między jazdą rekreacyjną a sportową
Czym właściwie różni się jazda rekreacyjna od sportowej?
To trochę jak różnica między chodzeniem po górach a wyczynowym wspinaniem się na szczyty. Jazda rekreacyjna to spokojne poznawanie konia, nauka podstaw, praca nad równowagą, zrozumieniem zwierzęcia, kontaktem z naturą. Tu nie chodzi o tempo czy wyniki. Jazda sportowa to już wyższy poziom – regularne treningi, wymagania techniczne, starty w zawodach. W rekreacji można pozwolić dziecku popełniać błędy. W sporcie te błędy mogą mieć cenę – fizyczną lub psychiczną. I koń też to czuje.
Poza tym rekreacyjna jazda konna daje też inne możliwości poza ujeżdżeniem czy skokami, można przecież pojechać na rekreacyjny spacer w teren, brać udział w jeździe zaprzęgów konnych. To ogromnie satysfakcjonujące i relaksujące aktywności.
Wybór ośrodka jeździeckiego dla dziecka
Rodzice coraz częściej szukają jeździeckich zajęć dla dzieci. Na co powinni zwrócić uwagę, wybierając ośrodek?
Przede wszystkim – bezpieczeństwo, podejście do koni i atmosfera w stajni. Ośrodek nie musi błyszczeć nowością, ale powinien być czysty, uporządkowany, z zadbanymi końmi i spokojnym otoczeniem. Koń to nie rower – jeśli jest brudny, chudy albo podenerwowany, to sygnał, że coś jest nie tak.
Rodzic powinien też przyjrzeć się pracy instruktorów. Dzieci uczą się przez obserwację – jeśli instruktor jest nerwowy, szarpie konia, podnosi głos, to dziecko szybko przejmie ten styl. W dobrej stajni instruktor jest nie tylko nauczycielem jazdy, ale też wzorem empatii wobec zwierząt. Powinien być cierpliwy, czujny i mieć dobre podejście pedagogiczne – nie każdy mistrz parkuru umie poprowadzić zajęcia z siedmiolatkami.
Często proponuję rodzicom, by przyszli na pierwszą wizytę sami, bez dziecka – wtedy mogą spokojnie przyjrzeć się zajęciom, posłuchać, co mówi instruktor, jak reaguje na trudne sytuacje, jak odnosi się do dzieci. Niech zwrócą uwagę, czy grupa nie jest za duża, czy każdy uczestnik ma indywidualne wsparcie, czy sprzęt – siodła, ogłowia, toczki – są w dobrym stanie.
I jeszcze jedno – warto zapytać o doświadczenie instruktora w pracy z dziećmi. Jazda z dorosłymi to zupełnie inna bajka niż z maluchami. Trzeba umieć mówić prostym językiem, zachęcać, ale też umiejętnie stawiać granice. Dobry instruktor sprawi, że dziecko po zejściu z konia nie będzie chciało wracać do domu.
Optymalny wiek na rozpoczęcie jazdy konnej
A jaki jest najlepszy wiek na rozpoczęcie przygody z końmi?
To bardzo indywidualne. Niektóre dzieci już w wieku 4–5 lat są gotowe na pierwsze oprowadzanki – to takie krótkie jazdy na lonży, najczęściej na kucyku, z asekuracją. Ale taką prawdziwą naukę jazdy zaczyna się około 7. roku życia. Wtedy dziecko potrafi się już skoncentrować, rozumie polecenia, ma odpowiednią koordynację. Ale – uwaga! – wiek to jedno, a charakter dziecka to drugie. Jeśli ktoś boi się dotknąć konia, nie ma co go od razu wsadzać w siodło.
Jak przygotować małego jeźdźca do pierwszej jazdy?
Po pierwsze – rozmawiać! Powiedzieć, że koń to nie maszyna – że ma swoje emocje, że trzeba do niego mówić spokojnie, nie podbiegać, nie krzyczeć. Trzeba też zadbać o strój: długie spodnie, najlepiej legginsy lub bryczesy, pełne buty z twardą podeszwą (nie trampki czy sandały!), a przede wszystkim – kask. Dobry ośrodek powinien go wypożyczyć, ale warto zainwestować we własny. Jeśli na początek nie posiadamy takiego sprzętu warto przenieść ze sobą chociażby kask rowerowy. No i nie zaszkodzi trochę poćwiczyć równowagę – np. na piłce gimnastycznej.
Kluczowe zasady bezpieczeństwa
Jazda konna kojarzy się z ryzykiem. Na co szczególnie zwracać uwagę w kwestii bezpieczeństwa?
Konie są duże, silne i mają instynkty. Największym zagrożeniem jest brak świadomości tego faktu. Trzeba uczyć dziecko, że do konia podchodzimy spokojnie, nigdy od tyłu, nie krzyczymy, nie machamy rękami, nie biegamy. W czasie jazdy instruktor musi być skupiony tylko na dzieciach. Jeśli te jeżdżą grupowo, grupa powinna być mała – maksymalnie 4 osoby na jednego instruktora. I jeszcze jedno: koń też musi być „nauczycielem” – spokojny, cierpliwy, sprawdzony w pracy z dziećmi.
Przebieg lekcji jazdy konnej dla początkujących dzieci
Ile powinna trwać jazda rekreacyjna i jak powinna wyglądać?
Dla początkującego dziecka – 30 minut w zupełności wystarczy. Na początku są to jazdy prowadzone na lonży, czyli koń prowadzony jest na długiej linie przez instruktora. To czas na naukę balansu, kierowania, zatrzymywania. Potem dochodzą elementy kłusa, ćwiczenia w siodle, czasem też zabawy w stylu „slalom między pachołkami”. Nie chodzi o to, żeby „galopować jak na filmach”, tylko o to, by dziecko czuło się pewnie i miało kontakt z koniem.
Jak kontakt z koniem wpływa na rozwój dziecka
A jakie są – z Pani doświadczenia – największe korzyści z takiej formy aktywności?
Oj, mogłabym mówić godzinami! Przede wszystkim – ogromna lekcja empatii. Dziecko uczy się obserwować, rozumieć drugą istotę, brać odpowiedzialność. Jazda konna poprawia postawę ciała, rozwija równowagę, wzmacnia mięśnie głębokie. Ale najważniejsze: daje poczucie sprawczości. Nawet jeśli ktoś jest nieśmiały, w siodle rośnie. Widzę to codziennie – dzieci, które milczą na co dzień, nagle mówią do konia, uśmiechają się, chcą przyjeżdżać na każdą jazdę. Dla wielu to najlepsza terapia.
Tu kilka słów dopowiada również Marysia Bienias, która od wielu szlifuje jazdę konną pod czujnym okiem Henryki Skowronek w Klubie Jeździeckim Cross Country w Skrzyszowie:
Lubię kontakt z końmi, dzięki nim jestem spokojniejsza, bardziej pewna siebie, mam poczucie, że lepiej rozumiem zwierzęta. Potrafię już zorientować się w samopoczuciu Ratwitscha, wiem kiedy coś go boli, a kiedy ma ochotę na smaczki.
Henryka Skowronek ze swoją uczennicą Marysią Bienias/Archiwum prywatne
Hipoterapia jako forma wspomagającej terapii ruchowej
Czym właściwie jest hipoterapia i czemu służy? Czy jej elementy pojawiają się również podczas jazdy rekreacyjnej?
Hipoterapia to forma rehabilitacji, która wykorzystuje ruch konia jako narzędzie terapeutyczne. To nie jest zwykła jazda – to terapia prowadzona przez wykwalifikowanego terapeutę, często we współpracy z fizjoterapeutą, psychologiem czy logopedą. Działa na wielu poziomach: fizycznym, emocjonalnym i społecznym. Koń porusza się w sposób zbliżony do chodu człowieka – to pobudza mięśnie, wpływa na równowagę, koordynację, a jednocześnie wycisza, uczy zaufania i wzmacnia relację z drugim żywym stworzeniem. Dla dzieci z autyzmem, porażeniem mózgowym, zespołem Downa czy lękami – to często przełomowe doświadczenie.
Czy elementy hipoterapii pojawiają się w rekreacji? Tak, ale nie w pełnym wymiarze i nie jako świadoma terapia. Dzieci jeżdżące rekreacyjnie też doświadczają korzyści psychoruchowych – poprawiają postawę, rozwijają świadomość ciała, uczą się skupienia i kontroli emocji. Sama obecność konia, jego ciepło, rytm kroków – to już działa uspokajająco. Widziałam dzieci wycofane, zalęknione, które na lonży prostowały plecy i zaczynały mówić. Ale podkreślmy: to nie zastępuje hipoterapii prowadzonej przez specjalistę. Choć... często właśnie rekreacja bywa pierwszym krokiem, który pokazuje rodzicom, że warto pójść dalej.
Lekcje jakie jeździectwo daje dzieciom i dorosłym
A czy każdy może zostać jeźdźcem?
Każdy, kto ma serce do koni. I cierpliwość. To nie jest sport dla niecierpliwych – tu nie ma natychmiastowych efektów. Ale kto się zakocha – przepadnie na zawsze.
Na koniec jeszcze pytanie: czego konie uczą nas, dorosłych?
Uważności. Prawdy. I pokory. Koń nie udaje – jak się boisz, on to wie. Jak się złościsz, też to czuje. Przy koniu nie można grać. Dlatego to najlepsze lustro, jakie człowiek może mieć.
Henryka Skowronek/Archiwum prywatne
17.07.2025 
